Helicobacter pylori jest Gram-ujemną, zakrzywioną pałeczką, którą zakażonych jest ponad połowa ludzi na świecie, z częstością od 20% w krajach rozwiniętych do ponad 80% w krajach rozwijających się (1). Bakteria ta jest ważnym czynnikiem etiologicznym zapaleń błony śluzowej żołądka, choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, a także nowotworów żołądka i chłoniaków układu chłonnego MALT (ang. mucosa associated lymphoid tissue lymphoma) (2). Do rozwoju choroby przyczyniają się czynniki wirulencji charakterystyczne dla danego szczepu H. pylori oraz odpowiedź układu immunologicznego i genetyczne predyspozycje organizmu gospodarza (3).
Do najistotniejszych czynników chorobotwórczości tego drobnoustroju zaliczamy: zdolność produkcji toksyny wakuolizującej (VacA) i białka CagA związanego z cytotoksycznością, wydzielanie ureazy, obecność białek błony zewnętrznej OMP (ang. outer membrane proteins) oraz wydzielanie enzymów mucynazy i proteazy, ułatwiających penetrację śluzu (2). Toksyna VacA jest głównym czynnikiem wirulencji H. pylori i powoduje uszkodzenie tkanek. Jest ono warunkowane formowaniem aniono-selektywnych porów w błonach komórek, tworzeniem wakuol w wyniku osmotycznego poboru wody oraz wypływem cytochromu c z mitochondriów (2, 4). Cytotoksyna CagA zdolna jest do wywoływania zwiększonej ruchliwości i wydłużonego kształtu komórek eukariotycznych, tzw. fenotypu kolibra (ang. hummingbird phenotype), transformacji nowotworowej i podwyższonej sekrecji cytokin prozapalnych IL-8 (2). Interleukina ta z kolei jest chemoatraktantem dla neutrofili, których lokalne skupiska warunkują stres oksydacyjny, połączony z masowym uwolnieniem wolnych rodników tlenowych, uszkodzeniami DNA i zmianami w proliferacji komórek epitelium (5, 6). Ureaza jest enzymem umożliwiającym H. pylori przeżycie w kwasowym środowisku żołądka za pośrednictwem alkalizacji kwasu solnego pod wpływem wytwarzanego amoniaku (7, 8). Helicobacter pylori wytwarza ponad 30 białek powierzchniowych, wśród których wyróżnia się adhezynę BabA, determinującą swoistą adhezję bakterii do komórek epitelium żołądka (2, 9).
Z drugiej strony wzrost zakażeń H. pylori związany jest z odpowiedzią układu immunologicznego na obecność drobnoustrojów w organizmie. Rozpoznanie bakteryjnych fragmentów przez komórki prezentujące (ang. antigen presenting cells – APC), monocyty, makrofagi i komórki dendrytyczne powoduje uwolnienie cytokin prozapalnych (IL-1β, IL-8, TNF-α). To z kolei przyczynia się do zależnej od tych czynników chemotaksji granulocytów i uszkodzenia lokalnych tkanek. Przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka wpływa na nadmierne namnażanie limfocytów CD4+ (limfocytów pomocniczych), w szczególności Th1. Frakcja tych komórek zwiększa syntezę cytokin związanych z reakcją zapalną, tj. IL-12, IL-18, TNF-α i IFN-γ, a co za tym idzie, wpływa na uszkodzenia połączeń ścisłych między komórkami epitelium i wzrost prezentacji antygenów (10).
Związki polifenolowe
Presja selekcyjna spowodowana nadmiernym używaniem antybiotyków i chemioterapeutyków przyczyniła się do znacznego wzrostu drobnoustrojów opornych na wiele dostępnych obecnie środków leczniczych. Z tego też powodu istnieje potrzeba zastąpienia powszechnie stosowanych środków przeciwdrobnoustrojowych substancjami znajdującymi się w roślinach (11). Związkami bardzo licznie występującymi w roślinach są polifenole. Są to wtórne metabolity roślin wyższych, które pełnią wiele ważnych funkcji, w tym chronią przed atakami szkodników i roślinożerców, a także determinują odpowiedź roślin na stres środowiskowy (7, 11-13).
Polifenole są bardzo liczną grupą, zawierającą ponad 8000 związków (13). W jej skład wchodzą: flawony, flawonole, flawanole, flawanony, izoflawony oraz antocyjanidyny i inne. Drugą grupę stanowią: kwasy fenolowe (pochodne kwasu benzoesowego i kwasu cynamonowego), stilbeny i lignany (11). Polifenole obecne są w wielu owocach i warzywach. I tak np. w 100 g winogron, jabłek, gruszek, czereśni lub jagód znajduje się 200-300 mg tych substancji (13). W tkankach roślin polifenole występują głównie jako glikozydy lub cząsteczki związane z kwasami organicznymi, a także kompleksy polimerów o wysokiej masie cząsteczkowej (11). To sprawia, że związki te wymagają obróbki metabolicznej warunkowanej przez naturalną mikroflorę przewodu pokarmowego (14). Z tego też powodu liczebność i bioróżnorodność gatunków drobnoustrojów zasiedlających organizm człowieka decyduje w znacznej mierze o biodostępności tych związków (15).
Polifenole w leczeniu zakażeń pałeczką H. pylori
Działanie objawowe i zmniejszenie stopnia dolegliwości chorobowych jest ważnym etapem terapii leczniczych przy użyciu związków roślinnych. Efekt ten może być wynikiem zmniejszenia nadmiernej odpowiedzi immunologicznej na toczące się obecnie zakażenie, wzmożenia działania przeciwutleniającego czy podwyższenia naturalnych osłon ochronnych organizmu, np. przez wzmożone wydzielanie śluzu przez błonę śluzową żołądka (9, 12, 13, 16). Miejscem docelowego oddziaływania fitoterapeutyków mogą być także drobnoustroje, które poddane działaniu substancji roślinnych obniżają swoją zjadliwość (9, 11, 17). W przypadku H. pylori ważnym miejscem docelowym jest zmniejszenie syntezy toksyny VacA, CagA, ureazy lub interferencja ze specyficzną adhezją, warunkowaną białkami OMP (2).
Jedną z takich substancji, o dobrze udokumentowanych właściwościach, jest resweratrol. Związek ten należy do grupy fitoaleksyn związanych z ochroną przeciwdrobnoustrojową i zmniejszeniem uszkodzeń roślin wystawionych na promieniowanie UV (16). Dla resweratrolu wykazano właściwości przeciwproliferacyjne, przeciwangiogenne, kardioochronne i neuroochronne (5, 16). Co więcej, Zaidi i wsp. (5) udowodnili także aktywność przeciwutleniającą i przeciwzapalną poprzez hamowanie stresu oksydacyjnego wywołanego wolnymi rodnikami tlenowymi (ang. reactive oxygen species – ROS), wytwarzania IL-8 i zmian morfologicznych komórek MKN-45. Po zakażeniu tych komórek przez H. pylori 193C (CagA+) poziom IL-8 osiągnął wartość 2250 pg/ml. Użycie resweratrolu zmniejszyło stężenie cytokin prozapalnych w sposób zależy od dawki, tj. przy 50 μmol – 1900 pg/ml, przy 75 μmol – 1500 pg/ml, a przy 100 μmol – 600 pg/ml. Analiza wewnątrzkomórkowej superoksydazy (O2–), związanej ze stresem tlenowym, wykazała podobną tendencję. Poziom frakcji komórek o wysokiej aktywności superoksydazy w przypadku zakażenia H. pylori kształtował się na poziomie 14,2% i malał wraz z wyższymi dawkami suplementowanego resweratrolu (1 μmol – 12,7%, 10 μmol – 9,8%, 50 μmol – 6,8%, 100 μmol – 5,1%).
Podobne właściwości ochronne dla organizmu człowieka udowodniono w przypadku polifenoli zielonej herbaty (ang. green tea polyphenols – GTP). Akai i wsp. (18) testowali wpływ tych związków na apoptozę i proliferację komórek żołądka myszy BALB/c zakażonych H. pylori NCTC 11637. Integralność błony śluzowej żołądka warunkowana jest przez równowagę między procesem apoptozy i namnażania komórek. Nadmierna proliferacja może przyczynić się do rozwoju karcynogenezy, zaś zbyt intensywna apoptoza skutkuje powstaniem stanu zapalnego oraz wrzodów żołądka. Polifenole zielonej herbaty umożliwiły przywrócenie homeostazy między tymi procesami. Jak oceniono, po suplementacji GTP zredukowano nadmierną proliferację i apoptozę komórek uwarunkowaną zakażeniem H. pylori zarówno w ant rum, jak i w trzonie żołądka (18). Z kolei Jeong i wsp. (19) przeprowadzali badanie na myszach C57BL/6 zakażonych H. pylori ATCC 43504 (CagA+, VacA+), którym przez 36 tygodni podawano ekstrakt z zielonej herbaty (Camellia sinensis) lub ekstrakt z bylicy (Artemisia). Zaobserwowano, że podawanie myszom ekstraktów z tych roślin spowodowało zmniejszenie zaniku błony śluzowej żołądka i zmian nowotworowych. Połączone ekstrakty odznaczały się wyższą aktywnością ochronną, co uwarunkowane było synergistycznym działaniem przeciwzapalnym, przeciwutleniającym i przeciwmutagennym badanych ekstraktów (19).
Nadziemne części bylicy wykazują wiele właściwości leczniczych, zwłaszcza w przypadku chorób układu krwionośnego. Aktywność ta polega na tonizowaniu i rozszerzeniu naczyń krwionośnych oraz obniżeniu stężenia glukozy i lipidów we krwi. Notuje się możliwość zastosowania tej rośliny jako środka pomocniczego w chorobach wrzodowych, co determinowane jest właściwościami przeciwwrzodowymi, przeciwzapalnymi oraz antyseptycznymi. Frakcja flawonoidów ekstraktu z nadziemnych części bylicy miotłowej (Artemisia scoparia) w stężeniu 10 mg/ml hamowała aktywność ureazy u H. pylori o 86,17% (8).
Wśród innych roślin o działaniu pomocniczym i zmniejszającym nadmierne działanie układu immunologicznego można wymienić wilczomlecz (Euphorbia). W medycynie ludowej południowej Brazylii używany jest on przy leczeniu choroby wrzodowej, a także jako środek przeciwbólowy i przeciwzapalny. Efekt ten jest wynikiem obecności pochodnych kwasu galusowego i elagowego, które modulują syntezę prostaglandyn oraz gazowego mediatora angiogenezy – NO. Związki te potęgują także wytwarzanie glutationu, silnego przeciwutleniacza o właściwościach przeciwwrzodowych (6).
Przy leczeniu zakażeń H. pylori przydatną okazała się roślina Byrsonima intermedia (20). Wśród jej polifenoli zidentyfikowano kwasy fenolowe, flawon-3-ole, flawonoidy oraz oligomeryczne proantocyjanidyny. Działanie tych substancji polegało na wzmocnieniu bariery żołądka przez wzrost syntezy związków sulfhydrylowych i glutationu, aktywacji receptorów waniloidowych, a także obniżeniu poziomu mieloperooksydazy (MPO). Ekstrakt metanolowy tej rośliny, w dawce 500 mg/kg/dzień, zredukował u zwierząt doświadczalnych poziom przewlekłego zapalenia śluzówki żołądka o 49% (w 14. dniu) i dwunastnicy o 45% (w 7. i 14. dniu).
Rośliną tradycyjnie stosowaną w przypadku dolegliwości żołądkowo-jelitowych jest pigwa. Używana jest w terapii przeciwbiegunkowej, oczyszczającej żołądek, przeciwwrzodowej, przeciwwymiotnej i jako środek o właściwościach ściągających. Co więcej, wykazuje także aktywność przeciwzapalną i hamuje nadmierne reakcje wywołane przez przeciwciała IgE (21). Badania Babarikiny i wsp. (22) ujawniły również bardzo silny przeciwbakteryjny efekt soku z pigwy przeciw H. pylori.
Polifenolowy ekstrakt ze skórek z jabłek (ang. ap-ple peel polyphenol extract – APPE) także odznacza się silną aktywnością gastroochronną. Ekstrakt ten był zdolny do hamowania namnażania H. pylori ATCC 43504 i TX 136 z MIC o wartości 112,5 μg/ml GAE (ekwiwalentu kwasu galusowego). Dodatkowo, APPE wykazywał silną aktywność przeciwutleniającą, poprzez hamowanie zależnego od H. pylori wybuchu tlenowego powodowanego przez neutrofile (23). Pastene i wsp. (24) stwierdzili ponadto, że APPE hamował in vitro wakuolizację komórek HeLa w sposób zależy od dawki polifenolowego ekstraktu przy IC50 równym 390 μg/ml GAE. Co więcej, APPE warunkował także hamowanie swoistej adhezji H. pylori do komórek HeLa przy IC50 równym 5,3 mg/ml GAE. Efekt hamowania adhezji potwierdzono również w badaniach in vivo na myszach C55BL6/J, którym podawano dziennie przez 20 dni 150 lub 300 mg/kg APPE (24).
Dla żurawiny wykazano silny efekt hamowania swoistej adhezji drobnoustrojów do tkanek gospodarza. W standardowej terapii owoców żurawiny używa się w zapobieganiu i leczeniu chorób układu moczowego, ponieważ tam substancje aktywne osiągają maksymalne stężenie. Większość badań skupia się na uropatogennych E. coli (UPEC), natomiast ekstrakt z żurawiny hamuje także przyleganie innych bakterii, tj. Proteus spp., Pseudomonas aeruginosa, Salmonella typhimurium, K. pneumoniae, Staphylococcus aureus oraz Enterococcus faecalis (25). Badania wykazały, że sok z żurawiny może zabezpieczać także przed zakażeniem H. pylori na drodze hamowania adhezji uwarunkowanej adhezyną BabA. Dodatkowo, sok z tych owoców zaburza także tworzenie się biofilmu (17). W doświadczeniu in vivo na myszach C57BL/6 zakażonych szczepami H. pylori określano wpływ codziennego podawania 0,5 ml soku z żurawiny przez okres miesiąca. W pierwszej dobie po zakończeniu terapii wykazano 80% zmniejszenie stopnia zakażenia (26).
Owoce cytrusowe, tj. cytryna, pomarańcza czy grejpfrut, są bogatym źródłem glikozylowanych flawonoidów. Najliczniej występują w nich hesperydyna i naryngina, których stężenie w soku z pomarańczy kształtuje się na poziomie odpowiednio 200-590 mg/l i 16-84 mg/l (27). Oprócz właściwości kardioochronnych i przeciwzapalnych, ekstrakty z tych owoców wykazują także zdolność do hamowania komunikacji międzydrobnoustrojowej, tzw. quorum sensing (QS) (27, 28). W badaniach dotyczących dwóch pałeczek chorobotwórczych układu pokarmowego, a mianowicie E. coli EHEC (enterokrwotoczny szczep E. coli) i Yersinia enterocolitica, wykazano, że flawonoidy tych owoców wyciszają QS oraz zmniejszają tworzenie biofilmu i rozpełzliwy ruch zależny drobnoustrojów (ang. swarming motility). Te właściwości mogłyby być również wykorzystane w walce z H. pylori (27, 29).
W przypadku działania różnych ekstraktów roślinnych, do osiągnięcia pożądanych efektów wymagane jest synergistyczne działanie wielu związków polifenolowych. Jednak dla niektórych związków wykazano bardzo silny efekt przeciwdrobnoustrojowy wobec H. pylori nawet przy użyciu pojedynczej substancji aktywnej.
W badaniu przesiewowym 20 różnych polifenoli wyłoniono dwa efektywne inhibitory ureazy 4-p-hydroksyfenyloetylo pirogalol z IC50 = 0,03 mmol oraz 7,8,4’-trihydroksyizoflawon z IC50 = 0,14 mmol (7). Innym silnym inhibitorem ureazy była 1,2,3,4,6-penta-O-β-glukopiranoza, pochodząca z korzeni piwonii chińskiej (Paeonia lactiflora) (30). Doświadczenie Ruggiero i wsp. (3) na myszach CD1 zakażonych H. pylori SPM326 typu I (VacA+) miało na celu określenie, czy suplementacja 1,5 mg/ml kwasu taninowego i galusanu propylu obniża liczbę drobnoustrojów oraz zmniejsza stopień dolegliwości chorobowych. Badanie gastroskopowe wykazało nieistotny statystycznie spadek liczby H. pylori w żołądkach myszy, natomiast zaobserwowano znaczne obniżenie mysich przeciwciał anty-VacA. Zaawansowanie zapalenia śluzówki żołądka również zmalało. W teście potwierdzającym u myszy BALB/c, którym podawano 50 μg naturalnej formy toksyny VacA, suplementacja tymi polifenolami wywołała efekt ochronny względem śluzówki żołądka. Wykazano, że kwas taninowy i galusan propylu są inhibitorami zjadliwości H. pylori poprzez zmniejszenie zmian zapalnych indukowanych toksyną wakuolizującą (3).
Działanie przeciwdrobnoustrojowe polifenoli roślinnych
Niektóre ekstrakty zawierające związki polifenolowe wywierają efekt terapeutyczny przez działanie bakteriostatyczne lub bakteriobójcze. Istnieje również możliwość zastosowania ich jako substancji wzmacniających działanie antybiotyków i chemioterapeutyków.
Abu-Qatouseh i wsp. (31) przebadali właściwości przeciwdrobnoustrojowe sześciu ekstraktów metanolowych z liści: mięty okrągłolistnej (Mentha rotundifolia), eukaliptusa gałkowego (Eucalyptus globulus), krwawnika wonnego (Achillea odorata), ślazu dzikiego (Malva sylvestris), omanu lepkiego (Inula viscosa) oraz pokrzywy zwyczajnej (Urtica dioica). Ekstrakty testowano wobec H. pylori NCTC11916 opornego na metronidazol. Stwierdzono, że frakcje polifenolowe badanych ekstraktów działały na pałeczki H. pylori, jednak najwyższą aktywnością odznaczały się ekstrakty z eukaliptusa (MIC = 94 μg/ml), omanu (MIC = 375 μg/ml) i ślazu (MIC = 750 μg/ml). Ponadto, wszystkie ekstrakty hamowały aktywność ureazy wytwarzanej przez ten drobnoustrój, przy czym ekstrakt z eukaliptusa wykazywał najwyższy stopień inhibicji (70-90% w granicach stężeń 16-125 mg/ml), a krwawnik najniższy (0-10% w granicach stężeń 125-250 mg/ml) (31).
Oliwa z oliwek jest kolejną substancją o silnej aktywności względem pałeczek H. pylori, włącznie ze szczepami opornymi na klarytromycynę (makrolid) oraz metronidazol (pochodna nitroimidazolu) (9). Zawiera ona liczne polifenole z grup: lignanów, flawonów, pochodnych tyrozolu i hydroksytyrozolu. W teście wrażliwości H. pylori LMG19499 na oliwę z oliwek stwierdzono spadek liczebności drobnoustrojów o 3 log przy st. 1% oraz powyżej 4 log przy st. 5% po 1 godz. działania. Wśród badanych substancji najaktywniejszy był ligustrozyd dekarboksymetylowy w postaci aglikonu dialdehydowego, strukturalny homolog oleuropeiny, który wykazywał silny efekt bakteriobójczy już w dawce 1,3 μg/ml (32).
Nasiona migdałowca (Prunus dulcis) są bogatym źródłem substancji odżywczych oraz polifenoli, takich jak katechina, epikatechina, kemferol i izoramnetyna, o właściwościach przeciwnowotworowych, przeciwmutagennych, przeciwzapalnych i przeciwdrobnoustrojowych (1). Bisignano i wsp. (1) określali wrażliwość 34 szczepów H. pylori, w tym dwóch wzorcowych H. pylori ATCC 43504 i ATCC 49503, na ekstrakt ze skórek migdałów. Wartość MIC ekstraktu z tego surowca wynosiła 64-128 μg/ml, natomiast wśród oczyszczonych związków migdałów najaktywniejszy okazał się kwas protokatechinowy z MIC50 = 128 μg/ml, a najmniej aktywna epikatechina z MIC50 = 512 μg/ml (1).
Escandón i wsp. (33) przebadali wpływ dwóch polifenoli, tj. epikatechiny i kemferolu, na szczepy H. pylori. Oceniono, że po 48 godz. ekspozycji na te substancje całkowity efekt bakteriobójczy epikatechiny wobec H. pylori ATCC 43504 uzyskano przy stężeniu 0,8 mg/ml, a wobec H. pylori ATCC 26695 przy stężeniu 1,0 mg/ml. W przypadku kemferolu działanie bakteriobójcze dla obu szczepów uzyskano przy dawce 1 mg/ml. Udowodniono także synergistyczne działanie obu polifenoli względem H. pylori, ponieważ takie same, niższe dawki tych związków, wywierały silniejszy efekt na ten drobnoustrój niż sama epikatechina lub kemferol w odpowiednio wyższej dawce. I tak np. 50 μl/ml jednej i drugiej substancji, użytych łącznie, spowodowało obniżenie liczby H. pylori o 3 log, natomiast 100 μl/ml samej epikatechiny lub kemferolu jedynie o 2 log (33).
Kurkuma (Curcuma longa) wykazuje szereg cennych właściwości leczniczych, w tym przeciwzapalne, przeciwutleniające, przeciwmutagenne oraz antyseptyczne. Jednym z najbardziej aktywnych polifenoli kurkumy jest kurkumina, która hamuje wzrost H. pylori poprzez hamowanie ścieżki biosyntezy kwasu szikimowego. Dehydrogeneza kwasu szikimowego jest niezbędna dla pałeczek H. pylori ze względu na syntezę aromatycznych aminokwasów i jest swoista dla metabolizmu tych bakterii. Dlatego też stanowi ważne miejsce w walce z zakażeniami wywoływanymi przez ten drobnoustrój chorobotwórczy (17).
Brown i Jiang (34) badali wpływ kwercetyny i resweratrolu na namnażanie dwóch szczepów H. pylori: ATCC 26695 i H. pylori D 5178. Dla kwercetyny MIC i MBC osiągały wartość kolejno 32-64 i 256 μg/ml, dla resweratrolu oba parametry były dwukrotnie niższe. Ustalono również, że MBC kwercetyny można czterokrotnie zredukować przez dodatek resweratrolu do podłoża. Na szczepie H. pylori ATCC 26695 testowano także wpływ czasu ekspozycji na żywotność drobnoustrojów przy różnych stężeniach tych polifenoli. Stwierdzono liniową korelację między podwyższonym stężeniem substancji aktywnych w podłożach hodowlanych a spadkiem liczebności H. pylori (34).
Owoce jagodowe są cennym źródłem polifenoli należących do czterech grup: flawonoidów, kwasów fenolowych, lignanów i polimerycznych tanin (35). Dla wielu z nich wykazano silną aktywność przeciwdrobnoustrojową względem różnych gatunków bakterii, w tym H. pylori (14, 35, 36). Płynna hodowla H. pylori NCTC 11637 wykazywała silną wrażliwość na ekstrakty maliny moroszki (Rubus chamaemorus), maliny właściwej (Rubus idaeus), borówki czarnej (Vaccinium myrtillus), czarnej porzeczki (Ribes nigrum) i truskawki (Fragaria ananasa). Stężenie 1 mg/ml tych ekstraktów w podłożu hodowlanym spowodowało spadek liczby H. pylori poniżej progu wykrywalności (< 100 komórek/ml). Silna aktywność względem tego drobnoustroju determinowana jest najprawdopodobniej wysoką zawartością elagotanin w tych owocach. Określono, że ekstrakty z maliny właściwej i maliny moroszki mają zdolność zaburzania struktury błony komórkowej poprzez chelatowanie jonów dwuwartościowych (Ca2+ i Mg2+). To przyczynia się do destabilizacji struktur lipopolisacharydu (LPS) bakterii Gram-ujemnych i uszkodzenia osłon komórkowych (35).
Związki aktywne zielonej herbaty należą do rodziny katechin, do których zaliczamy: katechinę, epikatechinę, galokatechinę, galusan epikatechiny (ECG) i galusan epigalokatechiny (EGCG) (37). Yanagawa i wsp. (37) przetestowali wrażliwość 56 szczepów H. pylori, w tym 19 wysoce opornych na metronidazol i klarytromycynę (MIC > 100 μg/ml), na związki aktywne zielonej herbaty. Wartość MIC90 EGCG i ECG wynosiła 100 μg/ml i była niezależna od oporności badanych szczepów H. pylori. Pozostałe związki zielonej herbaty nie wpływały na namnażanie tego drobnoustroju. Co więcej, synergistyczne zastosowanie polifenoli tej rośliny z antybiotykami spowodowało obniżenie wartości MIC antybiotyków. Stężenia sub-MIC amoksycyliny nie wpływały w żaden sposób na wzrost H. pylori. Natomiast w połączeniu z 12 μg/ml EGCG spowodowały po 24 godz. inkubacji obniżenie liczby tych drobnoustrojów o 2 log, zaś przy 25 μg/ml o 4 log.
Dla innych antybiotyków zaobserwowano podobną korelację. Suplementacja podłoża hodowlanego 50 μg/ml EGCG obniżyła wartość MIC dla wysoce opornego szczepu klinicznego nr 18 H. pylori z wartości wyższej od 100 do 6,25 μg/ml dla metronidazolu i z wartości wyższej od 100 do 12,5 μg/ml dla klarytromycyny (37).
Przykładem innej rośliny, której ekstrakt działa synergistycznie z antybiotykami, jest pomarańcza bergamota (Citrus bergamia). Polifenolowe frakcje otrzymane z tego owocu działają pomocniczo przy chorobach układu krwionośnego i łagodząco u pacjentów z syndromem metabolicznym. Głównymi zidentyfikowanymi flawonoidami były: eriocytryna, neoeriocytryna, naryngina oraz neohesperydyna. W doświadczeniu na szczepach CagA+ i CagA- H. pylori stwierdzono, że stężenia MIC użytych antybiotyków w połączeniu z ekstraktem z owoców pomarańczy bergamota (2,5-5 mg/ml) wykazywały efekt bakteriobójczy, a nie bakteriostatyczny jak przy zastosowaniu samych antybiotyków. Obniżenie namnażania tej bakterii wynosiło 2-4 log po 24 godz. ekspozycji (38).
Podsumowanie
Nadmierne stosowanie substancji przeciwdrobnoustrojowych przyczyniło się do znacznego wzrostu drobnoustrojów opornych na wiele dostępnych obecnie środków biobójczych. Terapia z użyciem polifenoli może być rozpatrywana jako skuteczny sposób na zmniejszenie dolegliwości żołądkowo-jelitowych związanych z zakażeniem H. pylori. Co więcej, związki polifenolowe wykazują wysoką aktywność bakteriobójczą wobec tego drobnoustroju chorobotwórczego zarówno w charakterze samodzielnego czynnika terapeutycznego, jak i w połączeniu z antybiotykami. Przyszłe badania nad polifenolami powinny skupić się w większej mierze nad testami w warunkach in vivo oraz na określeniu biodostępności tych związków przez organizm człowieka.