Resweratrol
Resweratrol jest polifenolową fitoaleksyną, która produkowana jest przez rośliny jako odpowiedź na pojawiające się czynniki stresowe oraz infekcje grzybicze. Bogatym i naturalnym źródłem resweratrolu są czerwone winogrona, czerwone wino, owoce jagodowe, żurawina borówka, czarna porzeczka, truskawki oraz maliny, a także orzeszki ziemne oraz korzeń rdestu japońskiego. Resweratrol do celów przemysłowych pozyskiwany jest bardzo często poprzez syntezę chemiczną lub procesy biotechnologiczne wykorzystujące drożdże z gatunku Saccharomyces cerevisiae lub Pichia pastoris.
Resweratrol wykorzystywany jest nie tylko w dietetyce, medycynie prewencyjnej, ale także w kosmetologii, gdzie wykorzystywane są jego aktywne właściwości przeciwrodnikowe oraz przeciwutleniające1 . Resweratrol (3,4′,5- trihydroksystilben) jest nutraceutykiem, który ostatnio przyciąga wiele uwagi badaczy ze względu na swoje szerokie potencjalne właściwości.
Resweratrol został po raz pierwszy wyizolowany w Veratrum grandiflorum, czyli ciemierniku białym, w latach 40-tych XX wieku.
Związki stilbenowe znane są ze swojej zdolności do zapewniania roślinom odporności na infekcje mikrobiologiczne i grzybicze, a wczesne badania wykazały, że resweratrol był obecny w dużych ilościach w zranionych, zainfekowanych i poddanych działaniu ultrafioletu liściach2 .
Przetworzone produkty roślinne również zawierają znaczne ilości resweratrolu; jego obecność w czerwonym winie (stężenie 0,1-14,3 mg/L) sugerowano jako rozwiązanie “francuskiego paradoksu”, czyli obserwacji niespodziewanie niskiego wskaźnika chorób serca wśród mieszkańców południowej Francji, którzy spożywają dużo czerwonego wina, mimo że ich dieta jest bogata w tłuszcze nasycone3 . Mechanizm oddziaływania resweratrolu na ludzki organizm obejmuje wiele czynników. Związek ten jest aktywatorem SIRT1 (białko sirtuinowe u ssaków). SIRT1 deacytuluje (modyfikacja potranslacyjna histonów, w której reszty lizyny na końcu N wystające z rdzenia nukleosomu zostają acetylowane lub deacetylowane) histony oraz białka niehistonowe, również czynniki transkrypcyjne. Wpływa to na metabolizm, odporność na stres, przeżywalność komórek i ich starzenie, funkcje zapalne oraz immunologiczne, funkcje śródbłonka i rytm okołodobowy4 . W dostępnej literaturze wykazano praktyczne możliwości wykorzystania tego związku. W badaniach in vitro i in vivo dowiedziono, że resweratrol ma działanie chemoprewencyjne i chemioterapeutyczne na nowotwory poprzez możliwe oddziaływanie na wiele szlaków, jest on obiecującym środkiem przeciwnowotworowym5 . Stwierdzono 1 Ratz-Łyko, Anna. (2016). Charakterystyka i właściwości przeciwstarzeniowe resweratrolu. również, że resweratrol hamuje ekspresję cząsteczek adhezyjnej komórek naczyniowych, co wpływa na aktywność komórek mięśni gładkich naczyń, które są odpowiedzialne za rozwój stanów patologicznych w tym miażdżycy. Dodatkowo resweratrol hamuje agregację i aktywację płytek krwi in vitro, co może zapobiegać powstawaniu skrzepów krwi i ostatecznie chronić przez zawałem serca i udarem mózgu.
Resweratrol dla zdrowego serca
Badania dostarczają dowodów na to, że resweratrol wpływa na wiele czynników, w tym molekularnych, które związane są z właściwościami kardioprotekcyjnymi. W badaniu Magyar i wsp6 . badali właściwości kardioprotekcyjne resweratrolu u pacjentów ze stabilną chorobą wieńcową. Badanie obejmowało grupę czterdziestu pacjentów włączonych do podwójnie ślepego, kontrolowanego badania z grupą placebo i randomizacją. Wszyscy pacjenci przebyli zawał mięśnia sercowego i mieli zweryfikowaną angiograficznie chorobę wieńcową. Badanie to dostarczyło dowodów, że resweratrol wywiera szeroki efekt ochronny na układ sercowo-naczyniowy u pacjentów z chorobą wieńcową i może stanowić istotny element w rutynowej terapii medycznej stosowanej w prewencji wtórnej zawału serca. Resweratrol wywierał wpływ na poprawę przepływu sercowego, odkształcalność krwinek czerwonych, hamowanie agregacji płytek krwi. Dodatkowo obniżeniu uległ poziom cholesterolu LDL i poprawiła się funkcja rozkurczowa lewej komory serca. Pomimo danych epidemiologicznych sugerujących korzystny wpływ czerwonego wina na układ sercowo-naczyniowy nie można zachęcać pacjentów do picia większej ilości czerwonego wina w celu ochrony przed miażdżycą, ze względu na potencjalne ryzyko związane z większym spożyciem alkoholu. Z drugiej strony, na podstawie dotychczasowych danych i dostępnych badań obserwacyjnych – podawanie OZE (bez spożycia alkoholu) może być zalecane u pacjentów z ChNS w celu spowolnienia progresji miażdżycy. Wyniki trwającego dwa lata badania Theodotou i wsp. z udziałem 97 chorych z nadciśnieniem tętniczym dostarczają wniosków, że dodanie resweratrolu do standardowego leczenia hipotensyjnego powoduje skuteczne obniżenie i ułatwia kontrolę ciśnienia krwi. Ponadto wykazano, że związek ten znacząco obniża poziom enzymów wątrobowych SGPT i gamma-GT, co sugeruje działanie hepatoprotekcyjne resweratrolu7 .
Resweratrol w walce z Alzheimerem
Badania przedkliniczne wskazują, że resweratrol przekracza barierę krew-mózg, co prowadzi do wykrywalnych, ale niskich stężeń cząsteczki macierzystej w mózgu, podczas gdy znacznie wyższe stężenia metabolitów resweratrolu występują we krwi. W związku z tym biodostępność resweratrolu podawanego doustnie, tylko w pożywieniu jest niewielka. Często jedyną możliwością jest suplement. Dowody przedkliniczne potwierdzają tezę, że resweratrol może odgrywać rolę w leczeniu i zapobieganiu chorobom neurodegeneracyjnym, takim jak choroba Huntingtona, choroba Parkinsona 6 W przeprowadzonym przez Sawda i wsp. randomizowanym, podwójnie zaślepionym i kontrolowanym badaniu z grupą placebo starano się odpowiedzieć na pytanie, czy dawki rzędu 500-1000 mg dwa razy na dobę (w ostatniej fazie badania) wpłynie na postęp choroby Alzheimera. Do badania włączono 119 uczestników. Autorzy potwierdzili wstępne dane z innych prac i potwierdzili hipotezę, że resweratrol może opóźnić lub zapobiec wystąpieniu choroby Alzheimera, jeśli będzie podawany osobom z objawami choroby Alzheimera lub osobom z grupy ryzyka, które są w normie poznawczej. Dodatkowo autorzy stwierdzili również mniejszą liczbę nowotworów w grupie, której podawano resweratrol9 .
Rak
Nawet w ramach badań klinicznych dotyczących tego samego rodzaju nowotworu, wnioski mogą być sprzeczne lub niejednoznaczne. Na przykład w jednym z badań nad patogenezą raka prostaty wykazano, że resweratrol może być potencjalnie stosowany w celu opóźnienia nawrotu nowotworu. Około 33-50% pacjentów z rakiem prostaty doświadcza biochemicznego nawrotu choroby po leczeniu pierwotnym. Podwyższony poziom antygenu swoistego dla prostaty (PSA) jest najwcześniejszym wskaźnikiem nawrotu choroby. MPX, sproszkowana skórka winogron muscadine, która zawiera resweratrol, opóźniła rozwój nawrotu choroby poprzez wydłużenie czasu podwojenia PSA (PSADT) o 5,3 miesiąca. Wyniki te nie były jednak istotne statystycznie10 . Resweratrol ma również potencjalne zastosowanie w przypadku raka piersi. Badanie Zhu W i wsp. promuje hipotezę mechanizmu chemoprewencyjnego działania resweratrolu u kobiet z grupy ryzyka wystąpienia raka piersi11 .
Autor: mgr Michał Strużyk, dietetyk kliniczny. www.fitklinika.pl
1 Ratz-Łyko, Anna. (2016). Charakterystyka i właściwości przeciwstarzeniowe resweratrolu.
Aesthetica. 15. 81-86.
2Langcake PWVM. The relationship of resveratrol production to infection of grapevine leaves by
Botrytis cinerea. Vitis. 1979;18:244–253.
3 Resveratrol, a phytoestrogen found in red wine. A possible explanation for the conundrum of the
‘French paradox’?Kopp P Eur J Endocrinol. 1998 Jun; 138(6):619-20.
4 Berman, Adi & Motechin, Rachel & Wiesenfeld, Maia & Holz, Marina. (2017). The therapeutic
potential of resveratrol: a review of clinical trials. npj Precision Oncology. 1. 10.1038/s41698-017-
0038-6.
5 Cellular signaling perturbation by natural products.Sarkar FH, Li Y, Wang Z, Kong DCell Signal. 2009
Nov; 21(11):1541-7
6 Magyar K, Halmosi R, Palfi A, Feher G, Czopf L, Fulop A, Battyany I, Sumegi B, Toth K, Szabados E.
Cardioprotection by resveratrol: A human clinical trial in patients with stable coronary artery disease.
Clin Hemorheol Microcirc. 2012;50(3):179-87. doi: 10.3233/CH-2011-1424. PMID: 22240353.
7 Theodotou M, Fokianos K, Mouzouridou A, et al. The effect of resveratrol on hypertension: A clinical
trial. Exp Ther Med. 2017;13(1):295-301. doi:10.3892/etm.2016.3958
8 Resveratrol as a therapeutic agent for neurodegenerative diseases.Sun AY, Wang Q, Simonyi A, Sun
GYMol Neurobiol. 2010 Jun; 41(2-3):375-83.
9Sawda C, Moussa C, Turner RS. Resveratrol for Alzheimer’s disease. Ann N Y Acad Sci.
2017;1403(1):142-149. doi:10.1111/nyas.13431
10 Paller CJ, et al. A phase I study of muscadine grape skin extract in men with biochemically recurrent
prostate cancer: safety, tolerability, and dose determination. Prostate. 2015;75:1518–1525. doi:
10.1002/pros.23024.
11 Zhu W, et al. Trans-resveratrol alters mammary promoter hypermethylation in women at increased
risk for breast cancer. Nutr. Cancer. 2012;64:393–400. doi: 10.1080/01635581.2012.654926