Zapalenie pęcherza moczowego i naturalne metody leczenia
Każdego roku spora część wizyt w gabinetach lekarskich stanowią wizyty kobiet(rzadziej facetów) zmagających się z bólem i dyskomfortem wywołanym infekcją pęcherza moczowego.Lekarza zazwyczaj zapisuje antybiotyk,który wprawdzie zabija bakterie odpowiedzialne za zakażenie, ale jednocześnie naraża pęcherz na ryzyko kolejnych infekcji bakteryjnych.W rezultacie większość pacjentów wraca za jakiś czas do lekarza, a 10-20% wszystkich kobiet doświadcza infekcji pęcherza moczowego przynajmniej raz w roku.
Kobiety chorują na infekcję pęcherza znacznie częściej niż mężczyźni głownie ze względu na budowę ciała.U kobiet cewka moczowa jest bardzo krótka, a jej ujście znajduje się tuż obok odbytu i pochwy, co ułatwia przenikanie bakterii przez cewkę aż do pęcherza.
Spis treści:
- Czym jest zapalenie pęcherza moczowego?
- Objawy zapalenia pęcherza moczowego?
- Dietetyczne zalecenia podczas infekcji pęcherza moczowego
- Picie wody podstawą w infekcji układu moczowego
- Rola D-mannozy w zakażeniach dróg moczowych
- Żurawina w profilaktyce infekcji dróg moczowych
- Zakwaszenie moczu a zapalenie pęcherza
- Bakterie probiotyczne w zapaleniu pęcherza
- Leczenia immunoterapią za pomocą Uro-Vaxom (OM-89®) w profilaktyce nawracających infekcji dróg moczowych
- Skuteczność szczepienia StroVac w przypadku nawracających infekcji dróg moczowych u kobiet
- Propolis może potencjalizować antyadhezyjne działanie proantocyjanidyn na uropatogenne Escherichia coli w zapobieganiu nawracającym infekcjom dróg moczowych
- Angocin czyli nasturcja z chrzanem na zapalenie pęcherza,zatok i oskrzeli
- Ziołowy lek Canephron N oraz cyprofloksacyny w monoterapii ostrego niepowikłanego zapalenia pęcherza moczowego u kobiet
- Zioła-środki przeciwbakteryjne – dezynfekujące drogi moczowe jako wsparcie w terapii zapalenia pęcherza
- Podstawowe surowce zielarskich o działaniu diuretycznym w walce z infekcją
- Mieszanka ziół w/g Oj. Sroki – Zapalenie pęcherza moczowego
Czym jest zapalenie pęcherza moczowego?
Zapalenie pęcherza moczowego – najczęstszy, przeważnie bakteryjny stan zapalny dróg moczowych, dotyczy błony śluzowej pęcherza moczowego. Najczęstszym patogenem jest pałeczka okrężnicy (Escherichia coli) oraz inne bakterie jelitowe, szczególnie z rodzajów: Staphylococcus i Enterococcus. Zapalenie często dotyczy seksualnie aktywnych kobiet w wieku 20–50 lat i dlatego inną nazwą tego stanu jest “zapalenie pęcherza miodowego miesiąca”. Pamiętajmy żeby dodatkowo przebadać partnera na obecność bakterii i wdrążyć leczenie.
Objawy zapalenia pęcherza moczowego?
- parcie na pęcherz
- pieczenie lub ból towarzyszące oddawaniu moczu
- skąpe oddawanie moczu lub plamienie
- gorączka
- nudności lub wymioty
- skurcze w jamie brzusznej lub dolnej części pleców
- pieczenie podbrzusza
Dietetyczne zalecenia podczas infekcji pęcherza moczowego
Podczas infekcji najlepiej unikać:
1.Cukier osłabia pracę układu odpornościowego i wzmaga namnażanie się bakterii.
2.Słonych i pikantnych potraw,przetworzonej żywności i kofeiny, mogą one zaostrzyć objawy lub podrażniać pęcherz
3.Alkoholu,kawy i mocnej herbaty.
Picie wody podstawą w infekcji układu moczowego
Jedną z przyczyn infekcji dróg moczowych jest zbyt mała ilość oddawanego moczu. Dlatego pij dużo wody (1,5 -2 litrów dziennie), ale niekoniecznie mineralnej.W ten sposób oczyszczamy i wypłukujemy bakterie znajdujące się w układzie moczowym.
Rola D-mannozy w zakażeniach dróg moczowych
Infekcje dróg moczowych (ZUM) są jedną z najczęstszych chorób bakteryjnych na świecie. Pomimo skuteczności antybiotyków ukierunkowanych na ZUM, częstość nawrotów pozostaje znaczna wśród pacjentów. Co więcej, rozwój oporności na antybiotyki jest poważnym problemem i stwarza zapotrzebowanie na alternatywne opcje leczenia. D-mannoza, monosacharyd naturalnie występujący w owocach, jest powszechnie sprzedawana jako suplement diety zmniejszający ryzyko ZUM. Badania sugerują, że suplementowana D-mannoza może być obiecującą alternatywą lub uzupełniającym lekiem, zwłaszcza jako profilaktyka nawracających ZUM. Wydalana z moczem D-mannoza potencjalnie hamuje łączenie się z nabłonkiem dróg moczowych Escherichia coli, głównego organizmu wywołującego ZUM i wywoływanie infekcji.
Żurawina w profilaktyce infekcji dróg moczowych
Żurawina przez lata była uważana za skuteczny środek zapobiegawczy w nawrotowych UTI. Niemniej, metaanaliza badań obejmująca 24 badania i 4473 pacjentów nie wykazała istotnej korzyści ze stosowania żurawiny w zakresie redukcji ryzyka objawowych UTI. Co więcej, brak wpływu stosowania żurawiny na ryzyko UTI stwierdzono również w badanych podgrupach – dzieci z nawrotowymi UTI, pacjentów w wieku podeszłym, kobiet z nawrotowymi UTI, pacjentów z chorobą nowotworową, pacjentów z pęcherzem neurogennym. Z tego powodu obecnie nie można opracować jednoznacznych rekomendacji odnośnie zastosowania żurawiny.
Zakwaszenie moczu
Zakwaszenie moczu jest inną tradycyjną metodą w profilaktyce wtórnej nawrotowych UTI. Dane potwierdzające jej skuteczność są jednak dość ubogie, a jej przeciwnicy wskazują na możliwość rozwoju zakażenia również w kwaśnym moczu, czy kwaśnym środowisku pochwy. Postulowanym mechanizmem działania tego zabiegu jest ograniczenie adhezji bakterii do nabłonka urotelialnego i powierzchni cewników moczowych. Terapia z zastosowaniem chlorku amonu, związków pepsyny czy wysokich dawek witaminy C nie prowadzi jednak do uzyskania tak niskich wartości pH moczu, by całkowicie uniemożliwić wzrost bakterii. Co więcej, długotrwałą terapię ogranicza zła jej tolerancja u części pacjentów. Najczęściej stosowana bywa L-metionina w dawce 0,5-1 g, podawana trzy razy dziennie. W badaniu prospektywnym z randomizacją obejmującym łącznie 33 kobiety zastosowanie zarówno L-metioniny, jak i kwasu nalidyksowego całkowicie eliminowało nawroty UTI w okresie 26-miesięcznej obserwacji. W innym badaniu, obejmującym populację 89 pacjentów z pęcherzem neurogennym, zastosowanie L-metioniny istotnie ograniczało ryzyko nawrotu UTI w porównaniu z placebo (1,1 vs 2,2 epizodów/ rok/pacjenta). Przeciwwskazaniami do zakwaszania moczu są hiperurykemia, kwasica metaboliczna, niewydolność wątroby, kamica z kwasu moczowego lub cystynowa, homocystynuria.
Bakterie probiotyczne
Nawracające infekcje dróg moczowych (ZUM) dotykają wiele kobiet na całym świecie. Rozważano stosowanie probiotyków, zwłaszcza pałeczek kwasu mlekowego, w zapobieganiu ZUM. Ponieważ pałeczki kwasu mlekowego dominują we florze układu moczowo-płciowego zdrowych kobiet przed menopauzą, sugeruje się, że odbudowa flory układu moczowo-płciowego zdominowanego przez uropatogeny za pomocą pałeczek kwasu mlekowego może chronić przed ZUM. Ta recenzja jest oparta na wyszukiwaniu odpowiednich artykułów w PubMed. Przeprowadzono wiele badań in vitro, eksperymentów na zwierzętach, badań mikrobiologicznych u zdrowych kobiet oraz badań klinicznych u kobiet z ZUM w celu oceny skuteczności i bezpieczeństwa probiotyków w profilaktyce przeciw uropatogenom. Większość z nich miała zachęcające odkrycia dotyczące pewnych określonych szczepów pałeczek kwasu mlekowego. Spośród badanych pałeczek kwasu mlekowego najskuteczniejsze w zapobieganiu ZUM okazały się Lactobacillus rhamnosus GR-1 i L. reuteri RC-14 (wcześniej zwane L. fermentum RC-14). L. casei shirota i L. crispatus CTV-05 również wykazały skuteczność w niektórych badaniach. L. rhamnosus GG nie okazał się tak skuteczny w zapobieganiu ZUM. Dowody z dostępnych badań sugerują, że probiotyki mogą być korzystne w zapobieganiu nawrotom ZUM u kobiet; mają również dobry profil bezpieczeństwa. Potrzebne są jednak dalsze badania, aby potwierdzić te wyniki, zanim będzie można zalecić powszechne stosowanie probiotyków w tym wskazaniu.
Dane dotyczące zastosowania bakterii probiotycznych w redukcji ryzyka nawrotowych UTI nie są uniwersalne. Najsilniejsze dane dotyczą szczepów Lactobacillus, szczególnie szczepów Lactobacillus rhamnosus GR-1 i Lactobacillus reuteri RC-14 podawanych dopochwowo 1-2 razy w tygodniu. Dodatkowo pojedyncze badanie dowodzi skuteczności dopochwowej aplikacji Lactobacillus crispatus u pacjentek w wieku przedmenopauzalnym. Dane z badań klinicznych zostały ujęte w metaanalizie, która nie wykazała jednoznacznej korzyści ze stosowania bakterii probiotycznych w profilaktyce wtórnej nawrotowych UTI. Niemniej różnice w skuteczności klinicznej dostępnych preparatów nakazują dużą ostrożność przy interpretacji tych wyników.
Leczenia immunoterapią za pomocą Uro-Vaxom (OM-89®) w profilaktyce nawracających infekcji dróg moczowych
Dane z prospektywnych badań z randomizacją jednoznacznie potwierdzają skuteczność liofilizowanego lizatu z Escherichia coli w ograniczaniu ryzyka nawrotów UTI u kobiet. Z tego powodu w tej grupie pacjentów może być on zalecany, brakuje przy tym danych dotyczących wyników profilaktyki u mężczyzn oraz w innych scenariuszach klinicznych.
Materiały i metody: Analiza retrospektywna 79 pacjentów z nawracającym ZUM leczonych Uro-Vaxomem. Nawracające ZUM zdefiniowano jako ≥ 2 zakażenia w ciągu 6 miesięcy lub ≥ 3 w ciągu 12 miesięcy. Pacjenci otrzymywali kapsułkę Uro-Vaxom 6 mg dziennie przez 90 dni, a następnie odstawiano ją na 3 miesiące, a następnie podawano przez pierwsze 10 dni kolejnych miesięcy 7, 8 i 9 jako schemat przypominający. Pierwszorzędowym punktem końcowym była liczba ZUM napotkanych w ciągu 12 miesięcy przed leczeniem w porównaniu do 12 miesięcy po leczeniu.
Wyniki: Wystąpił istotny spadek średniej liczby ZUM w ciągu roku po rozpoczęciu leczenia Uro-Vaxom® w porównaniu z rokiem poprzedzającym podanie odpowiednio 3,14 vs 1,53 (p < 0,05).
Wniosek: Uro-Vaxom stanowi bezpieczną i skuteczną opcję leczenia w profilaktyce nawracających ZUM. W Wielkiej Brytanii Uro-Vaxom nie jest obecnie licencjonowany. Badanie to uzupełnia coraz większą liczbę dowodów na korzyść nieantybiotykowej profilaktyki immunologicznej nawrotów ZUM
Skuteczność szczepienia StroVac w przypadku nawracających infekcji dróg moczowych u kobiet
Ocena skuteczności profilaktyki zakażeń dróg moczowych (UTI) w dwuletniej obserwacji kobiet z StroVac w porównaniu z terapią Nitrofurantoiną przez trzy miesiące.
Materiały i metody: Wszystkim pacjentom z udokumentowanymi nawracającymi infekcjami dróg moczowych (rUTI) zaproponowano szczepienie StroVac lub terapię trzymiesięczną nitrofurantoiną 100 mg raz dziennie przez trzy miesiące według wyboru pacjenta. Uwzględniono tylko pacjentów z okresem obserwacji trwającym co najmniej 24 miesiące. Udokumentowano wszystkie epizody z objawami ZUM i wykonano posiew moczu. Sukces definiowano jako jeden lub brak ZUM na 12 miesięcy, udokumentowany posiewem moczu. Zastrzyk przypominający StroVac oferowano 12 miesięcy po szczepieniu podstawowym według wyboru pacjenta.
Wyniki: Do badania włączono 173 pacjentów, 124 w grupie StroVac, 49 wybrało Nitrofuratoinę. W ciągu pierwszych 12 miesięcy 86,8% pacjentów w grupie StroVac i 91,8% w grupie Nitrofurantoin było skutecznych (p = 0,22). Skutki uboczne odnotowano u 2,3% w grupie StroVac powodujące przerwanie terapii, podczas gdy w grupie Nitrofurantoin 18,4% przerwało leczenie przedwcześnie, głównie z powodu łagodnej biegunki. W drugim roku 79,3% pacjentów w grupie StroVac nadal odnosiło sukcesy, większość z nich przeszła zastrzyki przypominające. Natomiast w grupie Nitrofurantoiny tylko 59,2% pacjentów nadal było skuteczne (p = 0,03).
Wniosek: StroVac to skuteczna i trwała profilaktyka nieantybiotykowa w przypadku rUTI, łatwa w podawaniu przy niskim odsetku zdarzeń niepożądanych i powinna być oferowana pacjentom z rUTI
Propolis może potencjalizować antyadhezyjne działanie proantocyjanidyn na uropatogenne Escherichia coli w zapobieganiu nawracającym infekcjom dróg moczowych
Escherichia coli, główna bakteria występująca w nawracających zakażeniach dróg moczowych (UTI), jest obecnie często oporna na kilka obecnie stosowanych terapii antybiotykowych, co sprawia, że nowe rozwiązania są niezbędne. W tym badaniu ocenialiśmy asocjację propolisu i proantocyjanidyn typu A w celu zmniejszenia aktywności antyadhezyjnej bakterii E. coli na komórkach urotelialnych.
Wyniki: To pierwsze podwójnie ślepe, randomizowane, krzyżowe badanie na ludziach obejmowało 5 ochotników, którzy stosowali 6 różnych schematów z lub bez zmiennych dawek żurawiny i propolisu, z okresem wypłukiwania wynoszącym co najmniej 1 tydzień między każdym schematem. Próbki moczu pobrano 0 h, 4-6 h, 12 h i 24 h po spożyciu żurawiny z propolisem lub kapsułki placebo. Aktywność przeciwadhezyjną bakterii in vivo w moczu oceniano za pomocą testu biologicznego (test linii komórkowej ludzkiego nabłonka T24) i modelu Caenorhabditis elegans in vivo. Do wykrywania propolisu i związków żurawinowych w moczu zastosowano HPLC-PDA-MS. Testy biologiczne wykazały znaczną aktywność antyadhezyjną bakterii w moczu pobranym od ochotników, którzy spożywali żurawinę z propolisem w proszku w porównaniu z placebo (p < 0,001). To hamowanie było wyraźnie zależne od dawki, wzrastając wraz z ilością PAC i równoważników propolisu spożywanych w każdym schemacie. Wyniki sugerują, że propolis ma dodatkowy wpływ na PAC i zapobiega bakteryjnemu efektowi antyadhezyjnemu w ciągu 1 dnia. Model in vivo wykazał, że szczep E. coli wykazywał zmniejszoną zdolność do zabijania C. elegans po ich wzroście w próbkach moczu pacjentów, którzy przyjmowali kapsułki z żurawiną i propolisem. HPLC potwierdziła, że propolis jest wydalany z moczem.
Wnioski: Niniejsze badanie przedstawia alternatywę zapobiegania nawrotom ZUM. Podawanie PAC plus propolis raz dziennie zapewnia pewną ochronę przed adhezją bakterii, namnażaniem się bakterii i ich zjadliwością w drogach moczowych, stanowiąc interesującą nową strategię zapobiegania nawrotom ZUM.
Angocin czyli nasturcja z chrzanem na zapalenie pęcherza ,zatok i oskrzeli
W niniejszym badaniu przeprowadzonym w okresie od 1 maja do 4 października 2006 r. w 65 ośrodkach badawczych jako prospektywne badanie kohortowe u 858 dzieci, młodzieży i młodocianych w wieku od 4 do 18 lat, którzy konsultowali się z lekarzem z powodu ostrego zapalenia zatok , ostre zapalenie oskrzeli lub ostre zakażenie dróg moczowych (ZUM). Zarejestrowano dane łącznie 858 pacjentów. Pacjenci byli leczeni albo preparatem ziołowym Angocin Anti-Infekt N (grupa badana, n = 523, 61%) albo standardowym antybiotykiem (grupa kontrolna, n = 335, 39%) zgodnie z decyzją lekarza. Lekarz ustalił czas trwania leczenia oraz dawkowanie. 297 pacjentów cierpiących na ostre zapalenie zatok (197 grupa badana 66%, 100 pacjentów kontrolnych 34%), 290 pacjentów cierpiących na ostre zapalenie oskrzeli (178 grupa badana 61%, 112 pacjentów kontrolnych 39%) i 271 pacjentów z ostrym zakażeniem dróg moczowych (148 pacjentów grupa 55%, 123 pacjentów kontrolnych 45%). Pacjenci zapisywali w dzienniczku wykorzystanie leku, współistniejące procedury i zdarzenia niepożądane (AE). Lekarz odnotował zgodność na początku i na końcu badania w znormalizowanej formie. Pojedyncze objawy odnotowywano w zależności od ich nasilenia z punktacją w zakresie od 0 = brak objawu do 3 = ciężkie objawy. Pod koniec badania (bez choroby lub po 7-14 dniach) lekarze ostatecznie ocenili przebieg leczenia, jak również zaobserwowaną skuteczność. Pacjenci odnotowywali zadowolenie z leczenia. Pierwszorzędowym kryterium skuteczności była zmiana skarg obliczona ilościowo przez zmianę średniej względnej oceny objawów dla wszystkich objawów między wynikiem na początku badania i na końcu badania w odniesieniu do wartości wyjściowej.
Wyniki: Obie grupy terapeutyczne różnią się danymi bazowymi pod względem średniego wieku (grupa badana 12,2 lat, grupa kontrolna 13,5 lat; p > 0,001) oraz częstości chorób współistniejących (grupa badana 6,3%, grupa kontrolna 2,4%; p = 0,008 ). Na początku leczenia dolegliwości w grupie testowej były znacznie mniej nasilone (średnia punktacji skarg 1,67) w porównaniu z grupą kontrolną (średnia 2,00; p > 0,001). Pod koniec leczenia nie było istotnych różnic w średniej punktacji skarg między grupami (grupa badana 0,41, grupa kontrolna 0,49; p = 0,722). Średnia redukcja punktacji skarg wyrażona w procentach wyniosła dla wskazania ostre zapalenie zatok w grupie testowej 84,8% i w grupie kontrolnej 85,5%, dla wskazania ostre zapalenie oskrzeli w grupie testowej 82,1% i w grupie kontrolnej 77,7% oraz dla wskazanie ostre zakażenie dróg moczowych w grupie badanej 89,9% iw grupie kontrolnej 93,1%.
Łącznie średnia redukcja punktacji skarg dla grupy testowej wyniosła 85,3%, aw grupie testowej 85,7% (p = 0,828). 95% przedział ufności dla różnicy oczekiwanych redukcji między grupą badaną a grupą kontrolną wahał się od -3,87% do 3,10%. Przy granicy +/- 10% średnia redukcja dla obu grup jest równoważna, a co ważniejsze nie gorsza dla grupy testowej w porównaniu z grupą kontrolną. Zdarzenia niepożądane odnotowano u 3 pacjentów (0,6%) z grupy badanej i u 14 pacjentów (3,9%) z grupy kontrolnej (p = 0,001).
Podsumowując, wykazano, że leczenie preparatem ziołowym we wskazaniach ostrego zapalenia zatok, ostrego zapalenia oskrzeli i ostrego zapalenia dróg moczowych jest pod względem skuteczności porównywalne z leczeniem standardowymi antybiotykami. Preparat testowy wykazywał we wszystkich wskazaniach znacznie mniejszy potencjał wystąpienia działań niepożądanych w porównaniu z leczeniem standardowymi antybiotykami, dzięki czemu można było wywnioskować lepszy profil bezpieczeństwa.
Ocena porównawcza Canephron N i cyprofloksacyny w monoterapii ostrego niepowikłanego zapalenia pęcherza moczowego u kobiet
Badanie miało na celu porównanie skuteczności i bezpieczeństwa Canephron N i cyprofloksacyny w monoterapii w leczeniu łagodnych postaci ostrego niepowikłanego zapalenia pęcherza moczowego u kobiet w wieku produkcyjnym.
Materiały i metody: W latach 2015-2017 przeprowadzono prospektywne, randomizowane badanie Canephron N i cyprofloksacyny w leczeniu łagodnych postaci ostrego niepowikłanego zapalenia pęcherza moczowego (wynik ACSS mniejszy lub równy 10), obejmujące 160 kobiet w wieku 18-55 lat. Grupa I składała się z 80 kobiet, które otrzymały doustnie Canephron N 2 tabletki 3 razy dziennie przez 30 dni. Grupa II obejmowała 80 kobiet, które przyjmowały doustnie cyprofloksacynę 0,5 g dwa razy dziennie przez 3 dni. Wyniki oceniano za pomocą skali ACSS, badania moczu pod mikroskopem, badania bakteriologicznego moczu itp. Wyniki oceniano po 3, 6 i 30 dniach oraz po roku od rozpoczęcia leczenia.
Wyniki: W grupie I monoterapia Canephron NH spowodowała wyraźną poprawę objawów, spadek punktacji ACSS z 7,9 na początku do 0,1 w 30 dniu. Wskaźnik skuteczności klinicznej (wyzdrowienie) wyniósł 93,75%, skuteczność bakteriologiczna 91,3%, nawrót zapalenia pęcherza moczowego w ciągu jednego roku zaobserwowano u 5% pacjentów; nie zarejestrowano żadnych skutków ubocznych. W grupie II objawy i bakteriomocz zmniejszały się szybciej we wczesnych okresach, ale po 30 dniach wyniki skuteczności klinicznej i bakteriologicznej nie różniły się od grupy I (odpowiednio 93,75 i 91,3%). Skutki uboczne i nawroty zapalenia pęcherza odnotowano odpowiednio u 18,8% i 12,5% pacjentów.
Wniosek: Wyniki badania pokazują, że Canephron N jest skuteczną i bezpieczną alternatywą leczenia łagodnych postaci (wynik ACSS mniejszy lub równy 10) ostrego niepowikłanego zapalenia pęcherza moczowego u kobiet, pozwalając na ograniczenie stosowania antybiotyków. Naszym zdaniem pacjenci z cięższymi postaciami ostrego niepowikłanego zapalenia pęcherza powinni być leczeni tradycyjną antybiotykoterapią.
Zioła-środki przeciwbakteryjne – dezynfekujące drogi moczowe jako wsparcie w terapii zapalenia pęcherza
Mącznica lekarska (Arctostaphylus uva ursi) jest małą, płożącą krzewinką o zimozielonych, skórzastych liściach. Owocem jest czerwony pestkowiec. Występuje w borach sosnowych i na torfowiskach w północnej Europie. W Polsce spotykana jest jedynie w północnej części niżu. Surowcem farmaceutycznym jest liść mącznicy lekarskiej (Uvae ursi folium). Głównymi składnikami surowca są glikozydy fenolowe: arbutyna i towarzysząca jej metyloarbutyna, w ogólnej ilości do 12%. Wzajemny stosunek obu tych glikozydów jest zmienny i zależy od pochodzenia surowca. W polskim surowcu występuje głównie arbutyna oraz produkt jej rozpadu – hydrochinon. Ponadto w liściu mącznicy występuje ester arbutyny z kwasem galusowym oraz piceozyd. Występują również flawonoidy (izokwercytryna, hiperozyd, glikozydy mirycetyny), garbniki hydrolizujące (pochodne kwasu galusowego), glikozydy irydoidowe (monotropeina), triterpeny (kwas ursolowy, uwaol) i kwasy fenolowe. Obecne w liściu mącznicy glikozydy fenolowe hydrolizują w jelicie pod wpływem beta-glukozydazy do aglikonów, które wiążą się z kwasem glukuronowym i siarkowym. Następnie powstałe związki w alkalicznym środowisku moczu (pH 8) ulegają ponownie hydrolizie do aglikonów. Sprzyja temu podawanie zasadowych płynów. Uwolniony hydrochinon działa na bakterie i grzyby. Maksymalna aktywność następuje 3-4 godziny po podaniu. Najczęściej zaleca się 10 g liści zalać zimną wodą i zostawić na noc, następnie odcedzić, krótko zagotować i przelać do termosu. Pić po trochu w ciągu dnia. W przypadku preparatów leczniczych zawierających ekstrakty z liści mącznicy stosuje się na dobę 400-840 mg pochodnych hydrochinonu w czterech lub pięciu dawkach jednorazowych. Środki zawierające arbutynę nie powinny być stosowane dłużej niż tydzień i nie więcej niż pięć razy dziennie.
Borówka brusznica (Vacciunium vitis idaea) to niska krzewinka o skórzastych, zimotrwałych liściach, występująca powszechnie w Polsce w lasach iglastych. Tworzy zwarte łany wśród wrzosowisk. Czerwone jagody są zbierane jako produkt spożywczy. Surowcem farmaceutycznym jest liść borówki brusznicy (Vitis idaeae folium). Podobnie jak w przypadku mącznicy, głównym składnikiem brusznicy jest glikozyd fenolowy arbutyna, jednak jej zawartość nie przekracza 7%. W tej grupie związków brusznica zawiera jeszcze pirozyd, czyli 6-acetyloarbutrynę i kawoiloarbutrynę (połączenie arbutyny z kwasem kawowym).
Liść brusznicy działa podobnie jak liść mącznicy.
Do surowców arbutynowych zalicza się również liść gruszy, zawierający 2-4% arbutyny, liść badanu, zawierający 12-20% arbutyny oraz kwiat wrzosu, zawierający 0,5-1% arbutyny. Jednak ich znaczenie we współczesnym lecznictwie jest znikome.
Jałowiec pospolity (Juniperus communis) jest dwupiennym krzewem iglastym występującym na całej północnej półkuli. Surowcem farmaceutycznym są dojrzałe, świeże lub suszone szyszkojagody jałowca, zazwyczaj nazywane owocami (Juniperus fructus). Surowiec zawiera żywice (około 8%) oraz olejek eteryczny (do 2%), którego głównymi składnikami są: alfa- i beta-pinen, sabinen, limonen, borneol, geraniol, terpinen-4-ol. Ponadto w owocach są obecne seskwiterpeny (juneol, alfa-kadinol) i diterpeny (pochodne kwasu pimarowego) oraz flawonoidy i garbniki. Owoc jałowca był dawniej powszechnie stosowanym środkiem w leczeniu infekcji dróg moczowych. Obecnie nie jest uważany za bezpieczny lek, ponieważ działa drażniąco na miąższ nerek, może wywołać stany zapalne i krwawienia. Mieszanek ziołowych zawierających owoc jałowca powinny bezwzględnie unikać kobiety w okresie ciąży.
Owoc pietruszki (Petroselini fructus) pochodzi z różnych odmian hodowlanych pietruszki ogrodowej (Petroselinum sativum). Jest to surowiec olejkowy, zawiera 2-7% olejku, którego głównymi składnikami są: apiol, mirystycyna, 1-allilo-2,3,4,5-transmetylobenzen. Skład olejku jest zmienny, zależy od pochodzenia surowca. Stosowanie owocu pietruszki w urologii jest obecnie dyskusyjne. Surowiec stosowany w większych dawkach wywołuje najpierw nieznaczne ośrodkowe pobudzenie, a następnie stan odurzenia. Poza tym podrażnia przewód pokarmowy. Ze względu na podwyższoną zdolność kurczliwości mięśni macicy wykazuje działanie poronne.
Lubczyk ogrodowy (Levisticum officinale) jest dużą byliną z szerokimi, klapowo złożonymi liśćmi i małymi żółtymi kwiatami, zebranymi w baldachy. Pochodzi z południowo-zachodniej Azji. W krajach Europy Środkowej jest uprawiany jako roślina lecznicza i przyprawowa. Korzeń lubczyka (Levistici radix) jest aromatycznym surowcem olejkowym. Zawiera 0,5-1% olejku, którego głównymi składnikami są ftalidy (w sumie około 70%): ligustylid, 3-butyloftalid, n-butylenoftalid (lakton Ligusticum), sedanolid, lakton kwasu sedanowego. Związki te nadają roślinie charakterystyczny zapach. Inne składniki olejku to mono- i seskwiterpeny (alfa- i beta-pinen, pentacykloheksadien, alfa- i beta-felandren, myrcen), kumaryny i furanokumaryny (bergapten, psoralen, umbeliferon), poliacetyleny (falkaryndiol) oraz estry kwasów octowego i walerianowego. Napar z korzenia lubczyka stosuje się do wymuszonej diurezy w stanach zapalnych dróg moczowych. Przygotowuje się go przez zalanie wrzątkiem 1,5-3 g suchego korzenia. Stosuje się dwa do trzech razy dziennie po 1 filiżance. Korzeń lubczyka jest składnikiem wielu różnych mieszanek urologicznych. Jest mało prawdopodobne, by napary z mieszanek ziołowych, które zawierają korzeń lubczyka, wywoływały uczulenie na światło, tak jak podają to niektóre publikacje z zakresu fitoterapii. Obecne w olejku lubczykowym furanokumaryny są związkami słabo rozpuszczalnymi w wodzie i nie występują w naparach.
Podstawowe surowce zielarskich o działaniu diuretycznym w walce z infekcją
Liść brzozy (Betulae folium) pochodzi z dwóch gatunków brzóz: brzozy brodawkowatej (Betula verrucosa) i brzozy omszonej (Betula pubescens). Wymienione gatunki brzóz rosną w Europie i Azji. Brzoza brodawkowa występuje w miejscach suchych, a brzoza omszona w wilgotniejszych. Najważniejszymi składnikami liścia brzozy są glikozydy flawonoidowe (hiperozyd, 3-D-digalaktozyd mirycetyny). Ogólna ich zawartość dochodzi do 3%. Innym ważnym składnikiem jest olejek eteryczny (do 0,1%), w którym występują seskwiterpeny (alfa-betulenol i jego octan). Ponadto występują w małych ilościach triterpeny (pochodne damarolanstanu), związki poliprenolowe (betulaprenole), leukoantocyjanidyny. W liściu brzozy w znacznych ilościach występują substancje mineralne, w tym sole Mg, K, Zn, Cu. Liść brzozy wykazuje wyraźne działanie moczopędne, nie drażniąc przy tym nerek, co potwierdziły badania farmakologiczne. Działanie moczopędne jest związane z zawartością flawonoidów i olejku eterycznego, a także estrów triterpenowych. Jednorazowy napar sporządza się, zalewając wrzątkiem 2-3 g liścia. Napar pije się kilka razy dziennie. Liść brzozy jest częstym składnikiem różnych mieszanek ziołowych.
Wilżyna ciernista (Ononis spinosa) jest ciernistą krzewinką o trójlistkowych liściach. Charakterystyczne różowe i białe kwiaty pojawiają się latem, po nich powstają małe strączki. Występuje pospolicie w Europie i Azji. W Polsce niżowej jest często spotykana na łąkach. Znanych jest wiele podgatunków. Surowcem farmaceutycznym jest korzeń wilżyny (Ononidis radix). Zaliczany jest do surowców olejkowych lub flawonowych. Nie ustalono w sposób jednoznaczny, które ze składników czynnych są odpowiedzialne za efekt moczopędny. Obecny w surowcu olejek eteryczny (do 0,2%) zawiera trans-anetol, mentol, karwon. W zespole flawonoidów dominują izoflawony: formononetyna, ononina (7-glukozyd formononetyny), genistyna. Korzeń wilżyny wykazuje właściwości moczopędne potwierdzone doświadczalnie. Podobnie jak liść brzozy nie drażni nerek. Obecnie stosuje się korzeń wilżyny jako środek moczopędny w stanach zapalnych dolnych dróg moczowych oraz w profilaktyce i leczeniu kamieni nerkowych. Napar przygotowuje się, zalewając wrzątkiem 2-2,5 g grubo sproszkowanych korzeni, pije się go kilka razy dziennie. Zaleca się przyjmować dziennie 6-12 g surowca.
Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica) jest dwupienną byliną występującą w całej Europie i Ameryce Północnej. Liść pokrzywy (Urticae folium) zawiera barwniki roślinne: chlorofile a i b (do 1%), ksantofil, beta-karoten, witaminy z grupy B, witaminę K i C. W surowcu występują też flawonoidy, garbniki, kwas krzemowy i znaczne ilości mikroelementów. Obecne są liczne aminy i składniki lotne (2-metyloheptanon). Liść pokrzywy wykazuje właściwości słabo moczopędne. Jednorazowy napar przygotowuje się, zalewając wrzątkiem 1,5 g liści. Zaleca się pić dziennie 5-8 filiżanek naparu.
Ortosyfon groniasty (Ortosiphon aristatus) jest wiecznie zielonym półkrzewem, występującym w obszarze okołorównikowym. Surowcem farmaceutycznym jest liść ortosyfonu (Ortosiphonis folium). Surowiec zawiera flawonoidy (około 0,2%), w tym charakterystyczny lipofilny flawon sinensetynę oraz olejek eteryczny (do 0,7%), którego głównymi składnikami są seskwiterpeny. Zawiera też związki polifenolowe (pochodne kwasu kawowego), diterpenowe estry (ortosyfol A i B), saponiny triterpenowe (hederageninę) i znaczne ilości substancji mineralnych (10-12%), głównie soli potasu. Napar z liści działa słabo moczopędnie i bakteriobójczo. Stosowany jest przy ostrych i przewlekłych chorobach nerek, obrzękach pochodzenia nerkowego. Jednorazowy napar przygotowuje się, zalewając 2-3 g liści wrzącą wodą. Zaleca się pić 3-4 razy dziennie po 1 filiżance. Ten egzotyczny surowiec farmaceutyczny jest coraz powszechniej stosowany w różnych mieszankach ziołowych i preparatach, przeważnie w kamicy nerkowej.
Fiołek trójbarwny (Viola tricolor) jest rośliną roczną, dwu- lub wieloletnią o charakterystycznych trójbarwnych kwiatach. Jest wyjątkowo zmiennym gatunkiem o wielu odmianach, podgatunkach i formach. Ziele fiołka trójbarwnego (Violae tricoloris herba) jest surowcem flawonoidowym (do 0,5%). Zawiera rutozyd i inne O-glikozydy kwercetyny, ponadto C-glikozydy: witeksynę, saponaretynę, orientynę i zoorientynę. Zawiera też pochodne kwasu salicylowego (do 0,3%). Są to połączenia estrowe, takie jak ester metylowy kwasu salicylowego oraz jego glikozyd wiolutozyd. Surowiec wykazuje słabe działanie moczopędne. Rolę substancji czynnych odgrywają związki flawonoidowe i pochodne kwasu salicylowego. Jednorazowy napar przygotowuje się, zalewając 1,5 g liści wrzącą wodą. Zaleca się pić 3 razy dziennie po 1 filiżance.
Mniszek pospolity (Taraxacum officinale) jest wieloletnią rośliną zielną, nadzwyczaj pospolitą – jako chwast występuje w całej strefie umiarkowanej. Charakteryzuje się dużym bogactwem form. W lecznictwie stosowany jest korzeń mniszka z zielem (Taraxaci radix cum herba). Jest to surowiec goryczowy zawierający substancje gorzkie o budowie seskwiterpenowej oraz triterpeny. W surowcu występują też fitosterole, flawonoidy (pochodne apigeniny i luteoliny), fenolokwasy (kwas kawowy), śluzy oraz sole potasu (do 4,5%). W soku mlecznym mniszka występują politerpeny i żywice. Napary korzenia z zielem wykazują działanie diuretyczne i saluretyczne. Właściwości te potwierdzono eksperymentalnie na zwierzętach. Składniki czynne nie zostały dotychczas dokładnie zdefiniowane. Jednorazowy napar przygotowuje się, zalewając 3-4 g surowca wrzącą wodą. Zaleca się pić 3 razy dziennie po 1 filiżance.
Perz właściwy (Agropyron repens) jest pospolitym chwastem rozpowszechnionym na całej półkuli północnej. W lecznictwie stosowane jest kłącze perzu (Agropyri rhizoma). Kłącze perzu jest surowcem bogatym w polisacharydy, szczególnie fruktany (trytycyna). Zawiera też monosacharydy (fruktoza), alkohole cukrowe (mannitol, inozytol), oligosacharydy i śluzy. W kłączu perzu występuje też olejek eteryczny, zawierający karwon i kapilen. Składnikami o pewnym znaczeniu terapeutycznym są związki mineralne z rozpuszczalną krzemionką. Rozpuszczalne związki krzemu zapobiegają powstawaniu kamieni moczowych, wpływają na elastyczność tkanki łącznej i ścian naczyń krwionośnych. Jednorazowy napar przygotowuje się, zalewając zimną wodą, a następnie zagotowując 2-3 g surowca. Zaleca się pić 3 razy dziennie po 1 filiżance.
Skrzyp polny (Equisetum arvense) jest powszechnie występującą w Europie rośliną zarodnikową. Wytwarza dwa rodzaje pędów: pędy wczesne, wiosenne, zarodnikowe oraz pędy letnie, płone, zielone. Obok skrzypu polnego występuje też kilka innych gatunków skrzypu, różniących się pokrojem rośliny oraz sposobem tworzenia pędów zarodnikowych. Spośród tych gatunków, skrzyp błotny i skrzyp łąkowy należą do roślin trujących, gdyż zawierają toksyczne alkaloidy (palustryna). Surowcem farmaceutycznym są płone pędy skrzypu polnego (Equiseti herba). W surowcu występują flawonoidy, pochodne luteoliny, apigeniny, kwercetyny i kemferolu. Surowiec zawiera też związki krzemu (6-10%), częściowo w postaci rozpuszczalnej. Ziele skrzypu polnego jest stosowane w postaci naparów i wykazuje działanie moczopędne uzależnione od obecności flawonoidów, saponin i związków krzemu. Jednorazowy napar przygotowuje się, zalewając 1,5-2 g ziela wrzącą wodą. Zaleca się pić kilka razy dziennie po 1 filiżance.
Szparag lekarski (Asparagus officinalis) jest byliną z miotlastymi, ulistnionymi pędami i drobnymi białymi lub żółtymi kwiatami. Młode pędy, gdy rosną pod ziemią, przybierają barwę białą, natomiast gdy rosną ponad ziemią, są zielone. Szparag jest popularną jarzyną, uprawianą w wielu krajach na świecie w strefie klimatu umiarkowanego. Surowiec farmaceutyczny stanowią wysuszone kłącza, znane pod nazwą korzeni szparagów (Asparagi radix). Surowiec zawiera liczne saponiny steroidowe (pochodne sarsasapogeniny i diosgeniny), glikozydy flawonoidowe, węglowodany (fruktany podobne do inuliny) i aminokwasy, w tym znaczne ilości asparaginy. Spożycie szparagów prowadzi do charakterystycznej zmiany zapachu moczu spowodowanej przemianą S-metylo-3-(metylotio)- tiopropionianu do metylomerkaptanu. Kłącze i korzeń szparaga stosowane jest od czasów antycznych jako środek moczopędny. Nasila diurezę w efekcie „wypłukiwania”. Obecnie uważany jest za skuteczny środek w zapobieganiu tworzenia kamieni nerkowych.
Surowiec przyjmowany jest najczęściej w formie różnych preparatów (suplementów diety), rzadziej w formie naparu. Zalecana jest dzienna dawka 45-60 g surowca lub równoważna ilość w przetworach.
Szczególną pozycję wśród roślin leczniczych zalecanych w schorzeniach układu moczowego zajmuje nawłoć pospolita (Solidago virgaurea). Jest okazałą byliną osiągającą wysokość 1 m. Jej wzniesiona łodyga jest mało rozgałęziona, ale za to obficie obsypana liśćmi o zróżnicowanych kształtach. Drobne żółte kwiaty są zebrane w koszyczki, które tworzą charakterystyczne wiechy. Stąd też jej ludowa nazwa – „złota rózga”. Nawłoć kwitnie od lipca do października, ale pędy kwiatowe ukazują się w drugim roku. Wygląd tej rośliny w znacznej mierze zależy od warunków, w jakich rośnie. Inaczej wygląda w górach, gdzie wytwarza niskie formy, inaczej na nizinach.
Ziele nawłoci pospolitej (Solidaginis virgaurea herba) uważane jest za surowiec flawonoidowy. Zawartość flawonoidów sięga 1,5%. Spośród flawonoidów występują: kwercetyna, izokwercetyna, kemferol i ich glikozydy. Zawiera również znaczną ilość kwaśnych i obojętnych saponin, częściowo o charakterze tridesmozydów i acetylowanych bidesmozydów. Zawiera też fenolokwasy (około 0,5%) oraz ich połączenia estrowe i glikozydowe, w tym charakterystyczny diglikozyd fenolowy – lejokarpozyd. Ponadto zawiera olejek eteryczny (do 0,5%). Ziele nawłoci pospolitej wykazuje wyraźne działanie moczopędne, zwykle przypisywane obecności lejokarpozydu. Za istotne uważa się również flawonoidy i saponiny. Nasilenie efektu diuretycznego zależy w dużym stopniu od zawartości wymienionych składników i ich wzajemnego ilościowego stosunku. Obserwowana jest duża zmienność działania. Wykazano, że lejokarpozyd obok działania moczopędnego wykazuje też działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne. Ziele nawłoci jest stosowane jako lek moczopędny i odkażający drogi moczowe, w infekcjach nerek i pęcherza moczowego, jak też w kamicy nerkowej. Zalecany jest napar z 2-3 g ziela na filiżankę wody, pity 3-5 razy dziennie.
Mieszanka ziół w/g Oj. Sroki – Zapalenie pęcherza moczowego
1- Chamomillae Anth. – Rumianek kwiat – 100 g
2- Uvae ursi Fol. – Mącznica liść – 100 g
3- Millefolii Hb. – Krwawnik ziele – 50 g
4- Menthae pip. Fol. – Mięta pieprzowa liść – 50 g
5- Agropyri Rhiz. – Perz kłącze- 50 g
6- Iuniperi Fruct. – Jałowiec owoc – 50 g
7- Urticae Fol. – Pokrzywa liść – 50 g
8- Callunae Flos – Wrzos kwiat – 50 g
Sposób użycia: Wszystkie powyższe składniki mieszanki zmieszać razem. Wsypać łyżeczkę na szklankę wrzątku, naparzać pod przykryciem 30 minut. Przecedzić, pić gorące 2-3 razy dziennie po jedzeniu. Nie słodzić.
Dodatkowe zalecenia praktyczne:
1- Nie spożywać chwilowo kwaśnych owoców, kiszonej kapusty, ogórków i octu.
2- Jeść mało cukru, unikać soków.
3- Pić ciepłe mleko i spożywać ciepłe pokarmy beztłuszczowe.
4- Można na noc robić ciepłe okłady na pęcherz.
5- Zawsze być odpowiednio ubranym i spać w cieple.
6- Nie pić alkocholu i zimnego piwa.
7- Nie zatrzymywać moczu, natychmiast wylewać, nie nosić ciężkich rzeczy.
8- Można stosować nasiadówki, gotując 2 garści koniczyny w 2 litrach wody.
Opis i skład mieszanki wg książki: ” Zielnik klasztorny Ojca Grzegorza”